Bağışıklık Sistemi ve Düzenli Aşılar Arasındaki İlişki

Bağışıklık sistemi, vücudumuzun hastalıklara karşı savaşan kahramanıdır. Peki, bu karmaşık sistemin düzenli aşılarla nasıl bir ilişkisi var? Aslında, aşılar bağışıklık sistemimizin eğitimcisi gibidir. Vücudumuza zararsız bir şekilde hastalık yapıcı mikropların taklitlerini sunar ve böylece sistemimiz gerçek bir saldırı olduğunda nasıl tepki vereceğini öğrenir. Bu sayede, hastalıkla karşılaştığımızda bağışıklık sistemi çok daha hızlı ve etkili hareket eder.

Bir düşünün; bağışıklık sistemi, karmaşık bir ordu gibidir. Her asker farklı görevlerde uzmanlaşmıştır. Aşılar ise bu orduyu önceden hazırlayan antrenmanlardır. Eğer bu antrenmanlar düzenli yapılmazsa, ordu gerçek savaşta şaşırır, gecikir ya da yetersiz kalır. İşte bu yüzden düzenli aşılama, sadece bireysel sağlığımız için değil, toplum sağlığı için de kritik öneme sahiptir.

Özellikle çocukluk döneminde yapılan aşılar, bağışıklık sisteminin temel taşlarını oluşturur. Bu dönemlerde alınan aşılar, ilerleyen yaşlarda karşılaşılabilecek birçok hastalığa karşı uzun süreli koruma sağlar. Ancak sadece çocuklar değil, yetişkinler ve yaşlılar da düzenli olarak aşılarını yaptırmalıdır. Çünkü bağışıklık sistemi zamanla zayıflar ve ek desteklere ihtiyaç duyar.

Burada önemli bir nokta da şu: Aşılar sadece bireyi korumakla kalmaz, aynı zamanda toplumda halk bağışıklığı denilen koruma kalkanını oluşturur. Yeterli sayıda kişi aşılandığında, hastalıkların yayılması zorlaşır. Bu durum, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan veya aşı olamayan bireylerin korunmasını sağlar. Yani bir taşla birçok kuş vurmuş oluruz.

Sonuç olarak, bağışıklık sistemi ve düzenli aşılar arasında sıkı bir bağ vardır. Aşılar, bağışıklık sistemini güçlendirir, hastalıklara karşı hazırlıklı hale getirir ve toplum sağlığını korur. Bu nedenle, aşı takvimine uymak ve düzenli aşılama yaptırmak, sağlıklı bir yaşam için atılacak en önemli adımlardan biridir.

Aşılar neden düzenli olarak yapılmalıdır?
Bağışıklık sistemi zamanla zayıflayabilir ve bazı hastalıklara karşı koruma süresi sınırlıdır. Düzenli aşılama, bu korumayı yeniler ve güçlendirir.
Aşı olmayan kişiler toplum sağlığını nasıl etkiler?
Aşı olmayan kişiler hastalıkların yayılmasına zemin hazırlar ve özellikle bağışıklığı zayıf olan bireylerin risk altında kalmasına neden olur.
Yetişkinler de aşı olmalı mı?
Evet, özellikle grip, tetanoz ve bazı diğer hastalıklar için yetişkinlerin de düzenli aşı olması gerekir.
Aşılar bağışıklık sistemini nasıl eğitir?
Aşılar, hastalık yapıcı mikropların zayıflatılmış veya etkisiz hale getirilmiş halini vücuda tanıtarak, bağışıklık sisteminin bu mikropları tanımasını ve onlara karşı savunma geliştirmesini sağlar.

Bağışıklık Sisteminin Temel İşleyişi

Bağışıklık sistemi, vücudumuzun görünmeyen kahramanıdır. Her gün karşılaştığımız milyonlarca mikroba karşı bizi koruyan karmaşık ve dinamik bir yapıdır. Peki, bu sistem tam olarak nasıl çalışıyor? Basitçe anlatmak gerekirse, bağışıklık sistemi vücudumuza giren yabancı maddeleri tanır, onlarla savaşır ve gerektiğinde onları tamamen yok eder. Bu süreç, adeta bir ordu gibi organize olmuş hücreler ve moleküller sayesinde gerçekleşir.

Bağışıklık sistemimizin temelinde iki ana savunma hattı vardır: doğal (doğuştan gelen) bağışıklık ve edinilmiş (kazançlı) bağışıklık. Doğal bağışıklık, vücudumuza giren zararlı organizmaları hemen tanıyıp hızla tepki verir. Bu sistem, deri, mukus zarları ve bazı hücreler gibi ilk savunma bariyerlerini içerir. Ancak bazen bu ilk savunma yetersiz kalabilir. İşte burada edinilmiş bağışıklık devreye girer.

Edinilmiş bağışıklık, vücudun karşılaştığı mikropları “hatırlama” yeteneğine sahiptir. Bu sayede aynı mikropla tekrar karşılaşıldığında çok daha hızlı ve etkili bir yanıt verir. Bu hafıza mekanizması, aşılama gibi yöntemlerle güçlendirilebilir. Örneğin, çocuklukta yapılan aşılar, vücudu belirli hastalıklara karşı eğitir ve bağışıklık sisteminin bu hastalıkları tanımasını sağlar.

Bağışıklık sisteminin işleyişinde birkaç önemli oyuncu vardır. Lenfositler adı verilen beyaz kan hücreleri, enfeksiyonla savaşmanın baş aktörlerindendir. İki ana türü vardır: B hücreleri ve T hücreleri. B hücreleri, zararlı mikroplara karşı antikor üretirken; T hücreleri, enfekte olmuş hücreleri yok eder veya diğer bağışıklık hücrelerini destekler. Ayrıca, makrofajlar ve dendritik hücreler gibi diğer hücreler de mikropları tanıyarak bağışıklık sistemini uyarır.

Bu karmaşık sistemin koordinasyonu, vücudun sağlıklı kalmasını sağlar. Ancak, bağışıklık sistemi bazen hata yapabilir; örneğin, kendi dokularına saldıran otoimmün hastalıklar veya aşırı tepki veren alerjiler gibi durumlar ortaya çıkabilir. Bu yüzden bağışıklık sisteminin dengede olması çok önemlidir.

Özetle, bağışıklık sistemi bir orkestra gibidir. Her bir hücre ve molekül bir enstrüman gibi, uyum içinde çalışarak vücudu korur. Bu karmaşık ama etkili sistemin nasıl işlediğini anlamak, aşıların neden bu kadar önemli olduğunu kavramamıza yardımcı olur. Çünkü aşılar, bağışıklık sistemimizi eğitip güçlendirerek bizi hastalıklardan koruyan birer rehber gibidir.

Bağışıklık sistemi neden bazen hastalıklara karşı yetersiz kalır?
Bağışıklık sistemi, mikropların çeşitliliği ve hızla değişen yapıları karşısında bazen yetersiz kalabilir ya da zayıflayabilir. Ayrıca yaş, beslenme, stres gibi faktörler de bağışıklık gücünü etkiler.
Aşılar bağışıklık sistemini nasıl güçlendirir?
Aşılar, vücuda zararsız bir şekilde hastalık yapıcı mikropların parçalarını veya zayıflatılmış hallerini vererek bağışıklık sisteminin bu mikropları tanımasını sağlar. Böylece gerçek hastalıkla karşılaşıldığında sistem hızlı ve etkili yanıt verir.
Doğal bağışıklık ile edinilmiş bağışıklık arasındaki fark nedir?
Doğal bağışıklık vücudun doğuştan sahip olduğu hızlı ama genel savunmadır. Edinilmiş bağışıklık ise belirli mikroplara karşı özel ve hafızalı bir yanıt oluşturur.
Bağışıklık sistemini güçlendirmek için neler yapılabilir?
Sağlıklı beslenme, düzenli uyku, stres yönetimi ve düzenli egzersiz bağışıklık sistemini destekleyen önemli faktörlerdir.

Aşıların Bağışıklık Sistemine Etkisi

Aşılar, bağışıklık sistemimizi harekete geçirerek bizi hastalıklara karşı koruyan küçük ama etkili kahramanlardır. Peki, aşılar tam olarak nasıl çalışır? Basitçe söylemek gerekirse, aşılar vücudumuza zararsız bir şekilde hastalık yapıcı mikropların taklitlerini tanıtır. Bu sayede bağışıklık sistemi, gerçek bir saldırı olmadan önce bu düşmanı tanır ve ona karşı savunma mekanizmasını hazırlar.

Bir an için düşünün; bağışıklık sistemi, vücudun güvenlik görevlisi gibidir. Aşılar ise bu güvenlik görevlisine düşmanın fotoğrafını verir. Böylece gerçek düşman geldiğinde, güvenlik görevlisi onu hemen tanır ve etkisiz hale getirir. İşte bu yüzden aşılar, uzun süreli koruma sağlar.

Aşıların etkisi sadece bireysel değil, toplumsal açıdan da büyük önem taşır. Çünkü ne kadar çok kişi aşılanırsa, hastalıkların yayılması o kadar zorlaşır. Buna toplumsal bağışıklık denir. Toplumsal bağışıklık sayesinde, bağışıklık sistemi zayıf olanlar bile hastalıklardan korunabilir.

Birçok insan aşıların sadece çocukları koruduğunu düşünür ama aslında aşılar her yaşta bağışıklık sistemini destekler. Özellikle grip, tetanos, hepatit gibi hastalıklara karşı düzenli aşılar, bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur. Aşıların içeriğinde bulunan antijenler, vücudu gerçek hastalıkla karşılaşmaya hazırlar ve böylece bağışıklık hafızası oluşturur.

Aşıların bağışıklık sistemimize etkisini şu şekilde özetleyebiliriz:

Hafıza oluşturma: Bağışıklık hücreleri, hastalığın antijenlerini tanır ve gelecekte karşılaştığında hızlı tepki verir.
Hastalık riskini azaltma: Aşılanan kişi, o hastalığa yakalanma olasılığını büyük ölçüde düşürür.
Hastalık şiddetini azaltma: Eğer kişi hastalığa yakalanırsa, belirtiler daha hafif seyreder.
Toplumsal koruma: Yaygın aşılama ile toplumda hastalık yayılımı engellenir.

Örneğin, çocukluk çağında uygulanan kızamık aşısı, sadece bireyi değil, aynı zamanda çevresindekileri de korur. Çünkü kızamık gibi bulaşıcı hastalıklar, aşılanmış kişiler sayesinde zincir kırılır. Bu durum, salgınların önlenmesinde kritik bir rol oynar.

Son olarak, aşıların bağışıklık sistemine olan etkisi sadece hastalıkları önlemekle kalmaz, aynı zamanda bağışıklık sisteminin öğrenme kapasitesini de artırır. Bu, vücudun hastalıklarla mücadele etme yeteneğini geliştirir ve daha sağlıklı bir yaşam sürmemizi sağlar.

Aşılar bağışıklık sistemini zayıflatır mı?
Hayır, aşılar bağışıklık sistemini zayıflatmaz. Tam tersine, onu güçlendirir ve hastalıklara karşı hazırlıklı hale getirir.
Aşılar ne kadar süre koruma sağlar?
Koruma süresi aşıya ve hastalığa göre değişir. Bazı aşılar ömür boyu koruma sağlarken, bazıları için zamanla takviye dozları gerekebilir.
Aşı olduktan sonra hastalanabilir miyim?
Aşılar hastalığa karşı %100 koruma sağlamaz ama hastalığın şiddetini önemli ölçüde azaltır.
Aşılar yan etki yapar mı?
Aşıların yan etkileri genellikle hafif ve geçicidir. Ağrı, hafif ateş gibi belirtiler olabilir ancak ciddi yan etkiler nadirdir.

Düzenli Aşılama ve Toplum Sağlığı

Düzenli aşılama, sadece bireysel sağlığımız için değil, toplumun genel sağlığı için de kritik bir rol oynar. Düşünün, bir ormanda yangın çıkmasın diye her ağacın etrafına su püskürtmek gibi; aşılar da hastalıkların yayılmasını önlemek için bir tür koruyucu bariyer oluşturur. Bu bariyer sayesinde, hastalıklar zinciri kırılır ve salgınların önüne geçilir. Peki, bu ne kadar önemli? Çok! Çünkü bir kişi bile aşılanmazsa, hastalıklar hızla yayılır ve kontrol altına alınması zorlaşır.

Düzenli aşılama programları, toplum bağışıklığını artırarak, hastalıkların yayılma hızını yavaşlatır. Bu durum, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan bebekler, yaşlılar veya kronik hastalıkları bulunan kişiler için hayati önem taşır. Aşılar sayesinde toplumsal bağışıklık dediğimiz bir koruma kalkanı oluşur ve bu kalkan hastalıkların yayılmasını büyük ölçüde engeller. Yani, aşılar sadece bireyi değil, etrafındaki herkesi korur.

Toplum sağlığı açısından düzenli aşılama programlarının başarısı, aşı oranlarının yüksek olmasına bağlıdır. Bu oran düştüğünde, hastalıklar yeniden ortaya çıkar ve salgınlar kaçınılmaz olur. Tarihe baktığımızda, aşılamanın yaygınlaşmasıyla birçok ölümcül hastalığın neredeyse tamamen ortadan kalktığını görürüz. Örneğin, çocuk felci ve kızamık gibi hastalıklar, aşılama sayesinde büyük oranda kontrol altına alınmıştır.

Burada önemli olan bir diğer nokta da, aşıların sadece bireysel koruma sağlaması değil, toplumun tamamına yayılan bir güvenlik ağı oluşturmasıdır. Bu güvenlik ağı sayesinde, aşı olamayan veya olamayan kişiler bile dolaylı olarak korunur. Bu duruma “sürü bağışıklığı” denir ve toplum sağlığının temel taşlarından biridir.

Tablo olarak baktığımızda, düzenli aşılama ile salgın hastalıklardaki azalma arasındaki ilişkiyi net bir şekilde görebiliriz:

Hastalık	Aşılama Öncesi Yıllık Vaka Sayısı	Aşılama Sonrası Yıllık Vaka Sayısı	Azalma Oranı
Çocuk Felci	350,000	100	%99.97
Kızamık	500,000	1,200	%99.76
Difteri	10,000	5	%99.95

Bu veriler, düzenli aşılama programlarının toplum sağlığı üzerindeki etkisini çarpıcı biçimde ortaya koyuyor. Aşıların etkisi sadece bireysel koruma ile sınırlı kalmaz, aynı zamanda toplumda hastalıkların yayılmasını önleyerek, sağlık sistemlerinin üzerindeki yükü azaltır ve yaşam kalitesini yükseltir.

Sonuç olarak, düzenli aşılama hem kendimizi hem de çevremizi korumanın en etkili yollarından biridir. Bir nevi, görünmez bir kalkan gibi düşünün; bu kalkan ne kadar güçlü olursa, toplum o kadar sağlıklı olur. Sizce de bu kalkanı güçlendirmek, sağlıklı bir gelecek için şart değil mi?

Aşılar neden düzenli olarak yapılmalı? Çünkü bağışıklık zamanla azalabilir ve bazı hastalıklara karşı koruma için takviye dozlar gerekir.
Düzenli aşılama herkes için mi gerekli? Evet, özellikle çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf olanlar için çok önemlidir.
Aşı olmayan kişiler toplum sağlığını nasıl etkiler? Aşı olmayan kişiler hastalıkların yayılmasına zemin hazırlar ve sürü bağışıklığını zayıflatır.
Sürü bağışıklığı nedir? Toplumdaki yeterli sayıda kişinin bağışıklık kazanmasıyla hastalığın yayılmasının zorlaşmasıdır.
Aşılar yan etkiler yaratır mı? Aşıların yan etkileri genellikle hafif ve geçicidir, ciddi yan etkiler çok nadirdir.

Bağışıklık Sistemini Desteklemek İçin Aşı Dışında Alınabilecek Önlemler

Bağışıklık sistemi, vücudumuzun en karmaşık savunma mekanizmalarından biridir ve sadece aşılarla değil, günlük yaşam alışkanlıklarımızla da güçlendirilebilir. Aşılar hastalıklara karşı doğrudan bir kalkan oluştururken, bağışıklık sistemimizi desteklemek için alacağımız diğer önlemler, bu kalkanın daha sağlam ve dayanıklı olmasını sağlar. Peki, aşı dışında bağışıklığımızı nasıl güçlendirebiliriz? İşte birkaç önemli nokta.

İlk olarak, beslenme konusu üzerinde durmak gerekir. Vücudumuzun savunma hücreleri, doğru yakıtla yani sağlıklı ve dengeli besinlerle çalışır. Vitamin ve mineral eksiklikleri bağışıklık sistemini zayıflatabilir. Özellikle C vitamini, D vitamini, çinko ve probiyotikler bağışıklık fonksiyonları için kritik öneme sahiptir. Örneğin, turunçgiller, yeşil yapraklı sebzeler ve yoğurt gibi besinler bu vitamin ve mineraller açısından zengindir.

Bir diğer önemli faktör ise uyku düzenidir. Yeterli ve kaliteli uyku, bağışıklık hücrelerinin yenilenmesini sağlar. Uykusuzluk, vücudun savunma mekanizmasını zayıflatır ve hastalıklara karşı direnci düşürür. Günlük 7-8 saat uyumak, bağışıklık sisteminin sağlıklı çalışması için adeta bir zorunluluktur.

Stres yönetimi de bağışıklığı etkileyen önemli bir konudur. Kronik stres, vücuttaki kortizol hormonunun artmasına neden olur ve bu da bağışıklık hücrelerinin işlevini baskılar. Yoga, meditasyon veya sadece doğada kısa yürüyüşler yapmak, stresi azaltarak bağışıklık sistemini destekler.

Fiziksel aktivite ise bağışıklık sistemini güçlendiren diğer bir etkili yöntemdir. Düzenli egzersiz, kan dolaşımını hızlandırır ve bağışıklık hücrelerinin vücutta daha etkin hareket etmesini sağlar. Ancak aşırı egzersiz yapmak tam tersine bağışıklığı zayıflatabilir, bu yüzden dengeli ve düzenli spor yapmak önemlidir.

Son olarak, sigara ve alkol tüketimi bağışıklık sistemini olumsuz etkileyen alışkanlıklardır. Sigara dumanı ve aşırı alkol kullanımı, vücudun savunma mekanizmasını zayıflatır ve enfeksiyonlara karşı direnci düşürür. Bu alışkanlıklardan uzak durmak, bağışıklık sisteminin sağlıklı kalması için gereklidir.

Özetle, bağışıklık sistemimizi desteklemek için sadece aşıya güvenmek yeterli değildir. Sağlıklı beslenmek, düzenli uyumak, stresi yönetmek, hareketli bir yaşam sürmek ve zararlı alışkanlıklardan kaçınmak, bağışıklığın en iyi dostlarıdır. Bunlar bir araya geldiğinde, vücudumuz hastalıklara karşı çok daha dirençli hale gelir.

Aşı olmadan bağışıklık sistemimi güçlendirebilir miyim? Evet, sağlıklı yaşam alışkanlıkları bağışıklık sisteminizi destekler ancak aşılar hastalıklara karşı spesifik koruma sağlar.
Hangi vitaminler bağışıklık için en önemlidir? C vitamini, D vitamini ve çinko bağışıklık sistemini destekleyen başlıca vitamin ve minerallerdir.
Uyku bağışıklığı nasıl etkiler? Yeterli uyku, bağışıklık hücrelerinin yenilenmesini sağlar ve hastalıklara karşı direnci artırır.
Egzersiz bağışıklığı zayıflatır mı? Aşırı egzersiz bağışıklığı zayıflatabilir, ancak düzenli ve dengeli egzersiz güçlendirir.
Stres bağışıklığı neden düşürür? Stres hormonları bağışıklık hücrelerinin işlevini baskılar, bu yüzden stres yönetimi önemlidir.

Sıkça Sorulan Sorular

Bağışıklık sistemi nedir ve nasıl çalışır?
Bağışıklık sistemi, vücudumuzu hastalıklara karşı koruyan karmaşık bir savunma mekanizmasıdır. Düşünün ki, vücudunuzda bir ordu var; bu ordu, virüsler, bakteriler ve diğer zararlı mikroorganizmaları tespit edip yok etmekle görevli. Beyaz kan hücreleri, antikorlar ve diğer bileşenler bu ordunun askerleri gibidir. Bağışıklık sistemi, yabancı maddeleri tanır ve onlara karşı savaşır, böylece sağlığımızı korur.
Aşılar bağışıklık sistemini nasıl güçlendirir?
Aşılar, bağışıklık sistemine hastalığın zayıflatılmış veya etkisizleştirilmiş bir formunu tanıtarak onu eğitir. Bu sayede, gerçek hastalıkla karşılaşıldığında vücut çok daha hızlı ve etkili bir şekilde tepki verir. Yani aşılar, bağışıklık sisteminin hafızasını güçlendirir ve hastalıklara karşı uzun süreli koruma sağlar. Bu, adeta vücudunuzun bir antrenmanı gibidir; ne kadar çok antrenman yaparsanız, o kadar güçlü olursunuz.
Düzenli aşılama neden bu kadar önemlidir?
Düzenli aşılama, sadece bireysel sağlığınızı korumakla kalmaz, aynı zamanda toplum sağlığını da güçlendirir. Çünkü aşılama, bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önler ve salgınların önüne geçer. Toplumda yeterli sayıda kişi aşılandığında, hastalıkların yayılması zorlaşır; buna “sürü bağışıklığı” denir. Bu da özellikle bağışıklık sistemi zayıf olanlar için hayati önem taşır.
Aşılar güvenli midir ve yan etkileri var mıdır?
Evet, aşılar günümüzde sıkı testlerden geçirilmiş ve güvenliği kanıtlanmış tıbbi ürünlerdir. Yan etkileri genellikle hafif ve kısa sürelidir; örneğin, enjeksiyon bölgesinde hafif ağrı, hafif ateş veya yorgunluk olabilir. Ciddi yan etkiler çok nadirdir ve aşının sağladığı faydalar bu risklerden çok daha büyüktür. Unutmayın, aşı olmak hastalıklara karşı en etkili koruma yöntemidir.
Bağışıklık sistemini aşı dışında nasıl güçlendirebilirim?
Aşılar elbette çok önemli, ancak bağışıklık sisteminizi desteklemek için başka yollar da var. Düzenli ve dengeli beslenmek, yeterince uyumak, stresten uzak durmak ve düzenli egzersiz yapmak bağışıklığınızı güçlendirir. Özellikle C vitamini, D vitamini ve probiyotikler bağışıklık sistemini destekleyen önemli besinlerdir. Unutmayın, bağışıklık sistemi güçlü bir kaleye benzer; duvarlarını sağlam tutmak için iyi bakmak gerekir.
Çocuklar için aşı programları neden önemlidir?
Çocuklar, bağışıklık sistemleri henüz tam gelişmediği için hastalıklara karşı daha savunmasızdır. Bu nedenle, çocukluk dönemi aşıları onların hastalıklara karşı korunmasını sağlar ve sağlıklı büyümelerine yardımcı olur. Ayrıca, çocukların düzenli aşılanması toplumda hastalıkların yayılmasını engeller ve salgın riskini azaltır. Erken yaşta yapılan aşılar, ömür boyu süren koruma için temel oluşturur.
Bağışıklık sistemi zayıfladığında ne olur?
Bağışıklık sistemi zayıfladığında, vücut hastalıklara karşı daha savunmasız hale gelir. Bu durum, sık sık enfeksiyon geçirmeye, iyileşme sürecinin uzamasına ve bazı hastalıkların daha ağır seyretmesine neden olabilir. Bağışıklık sisteminin zayıflamasının sebepleri arasında stres, yetersiz beslenme, uyku eksikliği ve kronik hastalıklar yer alır. Bu yüzden sağlıklı yaşam alışkanlıkları bağışıklık sisteminin güçlü kalması için çok önemlidir.
Aşılar salgınların önlenmesinde nasıl rol oynar?
Aşılar, salgınların önlenmesinde kritik bir rol oynar çünkü bulaşıcı hastalıkların yayılmasını engeller. Yeterli sayıda kişi aşılandığında, hastalık zinciri kırılır ve salgınlar kontrol altına alınır. Bu, özellikle grip, kızamık ve COVID-19 gibi hızla yayılan hastalıklarda hayati önem taşır. Aşılar, toplumun sağlığını koruyan görünmez bir kalkan gibidir.
Aşılar her yaş için gerekli midir?
Aşılar genellikle çocuklukta başlar ancak yetişkinler için de önemlidir. Örneğin, grip aşısı, tetanos, zatürre aşıları gibi bazı aşılar yetişkinlikte de yapılmalıdır. Yaşlandıkça bağışıklık sistemi zayıflayabilir, bu yüzden düzenli aşılama sağlığın korunması için gereklidir. Doktorunuzla görüşerek hangi aşıların size uygun olduğunu öğrenebilirsiniz.